بازار کار در تسخیر مهندسین صنایع
ماهيت مهندسی صنایع
يكي از ويژگي هاي رشته مهندسي صنايع اين است كه نمي توان اين رشته را در يك جمله خلاصه كرد و آن را مانند يك كپسول كوچك ارائه داد. اين رشته تحصيلي بسيار وسيع است و از مديريت گرفته تا زمان سنجي، از كنترل كيفيت تا تجزيه و تحليل و طراحي، همه را شامل مي شود و به همين دليل وقتي شما مي گوييد “من يك مهندس صنايع هستم” مردم نمي توانند تخصص شما را در يك محدوده كوچك و تنگ محصور بكنند.
دكتر قدسي پور استاد مهندسي صنايع دانشگاه صنعتي اميركبير نيز در معرفي اين رشته مي گويد: مهندسي صنايع بيشتر با مديريت واحدهاي توليدي سروكار دارد و با يك نگرش سازمان يافته مسائل و مشكلات كارخانه را تحليل كرده و به گونه اي عمل مي كند كه با حداقل ورودي مواد حداكثر خروجي را داشته باشد. چون طراحان يك واحد از صنعتي مهندسي مكانيك گرفته تا برق و يا ساير رشته ها عموماً وقتي مشغول طراحي مي شوند از مسائل اقتصادي، افزايش بهره وري و ساير مسائل غافل مي مانند اما يك مهندس صنايع براي مثال هنگام برنامه ريزي براي اداره كارخانه اي كه داراي كارگران زياد و ماشين آلات بسيار است به مساله توجه مي كند كه چگونه مي توان بيكاري ماشين آلات را به حداقل رساند و از نيروي انساني نيز بهترين استفاده را كرد و در ضمن محصول كارخانه فوق كمترين ضايعات را داشته و نگهداري و تعميرات ماشين آلات نيز به بهترين نحو انجام بگيرد.
“آيا اين بهترين روش است؟”
اين سوالي است كه فكر يك مهندس صنايع را دائماً به خود مشغول مي كند تا به اين وسيله بهترين راه را براي توليد محصول و حل مسايل و مشكلات يك واحد صنعتي يا خدماتي پيدا كند.
دكتر سيدحسيني استاد مهندسي صنايع دانشگاه علم و صنعت ايران مي گويد: البته همه مهندسان سعي مي كنند كه بهترين روش را براي ساختن چيزي پيدا كنند ولي مساله اين جا است كه آنها فقط در زمينه رشته خود داراي دانش فني هستند ولي مهندس صنايع كسي است كه براي مثال مطلبي از مهندس شيمي مي گيرد و در مورد مشكل مهندسي مكانيك از آن استفاده مي كند و بهترين روش را بدست مي آورد، از سوي ديگر يك مهندس صنايع مي تواند شكاف عميق مابين مديران اجرايي و مهندسان طرح و توسعه را پرنمايد چون يك مهندس مي تواند حرفهاي تخصصي اش را به يك مهندس صنايع تفهيم كند، در صورتي كه ممكن است نتواند به رئيس غيرمهندس خود نشان بدهد كه در حال كوشش براي انجام چه كاري است.
زمينههاي اشتغال
رشته مهندسي صنايع به اين دليل كه زمينههاي گوناگون فعاليتهاي توليدي و خدماتي را با ديد كلينگر مورد توجه قرار ميدهد، در افزايش بهرهوري و بهبود فرآيندها نقش موثري را ميتواند ايفا كند. با گذشت زمان، صاحبان صنايع و سياستگذاران امور اقتصادي به اين نكته پيبردهاند و همين امر باعث افزايش توجه به مهندسي صنايع به عنوان ابزاري در جهت انجام بهتر كارها گشته است.
از آنجا كه ايران جزو كشورهاي در حال توسعه است از سويي با افزايش مصرف داخلي، نياز به توسعه ابزارهاي توليد و يا بهبود روشهاي توليد و افزايش بهرهوري به منظور استفاده مناسبتر از منابع توليد به شدت احساس ميشود و از سوي ديگر، كشور وارد عرصههايي از خدمات ميگردد كه تاكنون تجربه آن را نداشته است. (به عنوان مثال ميتوان به تجارت الكترونيك، بانكداري الكترونيكي و… اشاره كرد) در هر دو زمينه، مهندسي صنايع و سيستم، نقش موثري ايفا ميكنند و بنابراين نياز كشور به اين رشته، هماكنون بسيار زياد بوده و در آينده نيز همچنان ادامه و افزايش خواهد داشت. از لحاظ زمينه كلي كار، صرف نظر از برخي كارهاي ويژه، تفاوت چشمگيري ميان مهندسين صنايع و سيستم در بازار داخلي كشور وجود ندارد.
از آنجاييكه وظيفه اصلي مهندسين صنايع، بهبود روشها و افزايش بهرهوري جهت استفاده بهتر از منابع و نيز مدرن كردن و اتوماسيون فرآيندهاي توليد و طراحي فرآيندهاي خدماتي به نحوي كارا است و با توجه به وضعيت كنوني صنايع و ارگانهاي خدماتي كشور، زمينههاي خدمت زيادي براي دانش آموختگان اين رشته مهيا است.
زمينههاي فعاليت در مهندسي صنايع
با پيشرفت و تحول سريع علوم و فنون و پيچيدگيهاي روز افزودن آن، بالطبع نظامهاي توليدي و خدماتي نيز گسترش يافتهاند که در اين ميان اداره صحيح و مناسب اين گونه واحدها مستلزم بکارگيري تکنيکهاي علمي و پيشرفته جهت پيش بيني مدلسازي، برنامهريزي، تأمين و تدارک، اجرا و نظارت و ارزيابي نتايج حاصله در راستاي وظايف مديريتي است. همانطور که ميدانيم فعاليت هر نظام اعم از توليدي يا خدماتي با اتکا بر فناوري خاص آن امکان تداوم و استمرار دارد و صرفنظر از ماهيت فني و صنعتي امر، فناوري داراي چهار جز اصلي شامل تجهيزات، امکانات توليدي و خدماتي، مديريت و سازمان، نيروي انساني و دانش فني است.
از آنجايي که رشتههاي مهندسي مرسوم نظير مهندسي مکانيک، برق، ساختمان و … بيشتر به ابعاد فني صنعت توجه دارند در فرايند کسب و کار رقابتي به تنهايي پاسخگوي مسائل پيچيده خدمات مهندسي و مديريتي مدرن امروزي که بصورت سيستماتيک، تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و باورهاي انساني را، در چرخه حيات سيستمهاي مورد توجه خود، لحاظ نمينمايند، نيستند. لذا براي رفع چنين کمبودهايي در قرن حاضر به ويژه طي چند دهه اخير، رشته جديدي تحت عنوان مهندسي صنايع با بهرهگيري از علوم رياضي، فيزيکي، اجتماعي، اقتصادي و تکنيکها و فنون مهندسي بوجود آمده است. با توجه به مراتب فوق شايد مناسب بود اين رشته با عنوان مهندسي مديريت معرفي ميشد، چرا که کاربردهاي آن محدود به صنعت نيست و هر موسسه انتفاعي و غير انتفاعي با جنبه صنعتي يا خدماتي ميتواند از فنون و تکنيکهاي مهندسي صنايع بهرهگيرد.
مبحث صرف منابع و حصول حداکثر نتيجه از منابع مصروفي چيزي نيست که منحصر به صنعت يا بنگاه خاصي باشد و امروزه با توجه به کمبود منابع، ارتقاء سطح بهرهوري، امري ضروري و حياتي محسوب ميشود که نشانگر بستر گسترده براي فعاليتهاي مهندسي صنايع نفتي است. مهندسي صنايع در حرفهها و مشاغلي همچون، بانکداري، خدمات مشاورهاي، صنعت بيمه، شرکتهاي هواپيمايي، کشتيراني، بيمارستانها، کارخانجات، کشت و صنعت، خدمات شهري، استاديومهاي ورزشي و يا هر مکان ديگري که نياز به برنامهريزي، هدايت، مديريت و ارتقا بهرهوري است، کاربرد دارد.
برخي از زمينه هاي کاري مشخص مهندسي صنايع در بازار کسب و کار عبارتند از:
- برنامه ريزي استراتژيک و عملياتي سازمان
- مديريت توليد
- مديريت مهندسي
- مديريت پروژه
- مهندسي لجستيک
- سيستمهاي توليدي
- مهندسي سيستمهاي کيفيت
- مهندسي سيستمهاي اطلاعاتي
- مهندسي مالي
- مهندسي ارزش
- مهندسي سيستمهاي بهرهوري
- طراحي فرايندها و ساختارهاي سازماني
در اینجا اختصارا به توضیح برخی از موارد بالا می پردازیم (برای اطلاعات بیشتر به موضوعات مرتبط در سایت مراجعه فرمایید )
1 – مدیریت تولید Manufacturing management:
از انجایی که اعتبار هر کشور صنعتی به توانایی ان کشور در تولید موثر بستگی دارد در کشورهای صنعتی به این گرایش توجه بسیاری می شود.مهندسان تولید در راستای کسب مزیت هایی در رقابت های جهانی ازمهندسی شیمی مهندسی مکانیک و اقتصاد همراه با مهندسی صنایع بهره می گیرند تا مسایل طراحی توسعه و اجرای عملیات سیستمهای تولیدی پیشرفته را به طور موثر حل کنند.
2 – مدیریت مهندسی Engineering management:
در چند دهه اخیر این زمینه پیشرفت زیادی داشته است . دلیل این پیشرفت را در سه سطح می توان دید. درسطح ملی تلاش برای رهبری تکنولوژیکی که از کمبود مواد اولیه بهره وری پایین و افزایش رقابت بین المللی ناشی می شود توسعه تکنولوژی های جدید و مدیریت سیستم های تکنولوژی را ایجاب میکند.
در سطح صنعت مدیریت بدون مهندسی با مشکل روبرو شده است ونقش مهم مهارت های مهندسی واطلاعات در مدیریت سیستم های مهندسی مشهود است.در سطح فردی مهندسانی که در نتیجه ی موفقیتهای فنی شان به مدیریت کشیده می شوند هر چقدر هم ازنظر فنی قوی باشند برای رویارویی با پیچیدگی های مسيولیت مدیرت اماده نیستند.
3 – سیستم های تولیدی Production systems :
این زمینه بر روی طراحی وکنترل تولید توزیع وسیستم های خدماتی تاکید دارد و شامل طراحی کارخانه طراحی حمل ونقل برنامه ریزی تولید کنترل موجودی وبرنامه ریزی وکنترل تولیدی وتوزیع می باشد.
4 – مهندسی مالی Financial engineering:
مهندسی مالی برای کسانی که مایل به کار بانکداری مدیریت مالی و امور مشاوه ای مالی هستند طراحی شده است.اموزش در این زمینه شامل فرایندهای احتمالی بهینه سازی محاسبات وبازارهای مالی وکاربرد انها می باشد.
5_مهندسی کیفیت Quality engineering:
به دلیل رقابت روز ا فزون بین الملی که توجه به بهبود کیفیت محصولات وخدمات را اجتناب ناپذیر ساخته است وبه دلیل پیچیدگی روزافزون سیستمهای تولیدی وخدماتی کنونی امروزه به مهندساین است که بتوانند با مفاهیم وابزارهای فنی ومدیریتی سیستمهای کیفیت را اجرا و هدایت کنند.گرایش مهندسی کیفیت در مهندسی صنایع تلاش درجهت تربیت چنین افرادی دارد. اموزش در این زمینه برمبنای بهبود کیفیت استراتژی های کیفیت سازمانی و روشهای اماری تاکید دارد.
6 – مهندسی سیستمهای اطلاعاتی Information systems engineering:
این گرایش برای کسانی طراحی شده است که مایل به یادگیری مهارت های مهندسی ومدیریتی با تاکید بر سیستم های اطلاعاتی ومحاسباتی هستند علاقه مندان به این گرایش با توانایی های نظیر برنامه نویسی کامپیوتر ومهارت های مربوط به سیستم های اطلاعاتی و اشنایی با نرم افزارهای متفاوت قادرند سیستمهای اطلاعاتی را برای کنترل زنجیره عرضه تولید و تجارت طراحی کننده بجز زمینه های شغلی فوق الذکر بارزترین حیطه کاری مهندسین صنایع(بخصوصدر کشورمان ایران)کارخانجات وسازمان های تولیدی می باشد.
منبع : پرتال پارسه