رشته مهندسی صنایع که با استفاده از آزمون سراسری گروه ریاضی می توان وارد آن شد و ادامه تحصیل داد، شامل کاربرد اصول و تکنیک هایی است که باعث طراحی و نصب سیستمهایی می‌شود که شامل انسان، مواد، اطلاعات، انرژی و تجهیزات مختلف برای فراهم کردن شرایط تولید کالا و ارائه خدمات به شکل مناسب می باشد. برای این که بتوانیم سیستم ها را ارزیابی کنیم و کاربردشان را بدانیم لازم است که به علوم ریاضی و فیزیکی و اجتماعی به همراه تکنیک ها و فن های طراحی مهندسی مسلط باشیم. در واقع کار مهندسی صنایع مانند یک پل رابطه بین اهداف مدیریت و عملکرد عملیاتی سازمان ها را به هم متصل می کند. 

وظیفه مهندسان صنایع این است که بهره وری در مدیریت منابع انسانی و تکنولوژی را بهبود بدهند ولی برخی رشته های مهندسی کارشان مرتبط با ماهیت فنی فرایندها و فراورده ها است. یعنی مهندسی صنایع تنها رشته مهندسی است که مولفه اصلی آن عامل انسان می باشد. مهندسان صنایع برای امور برنامه ریزی، نصب و کنترل و بهبود فعالیتهای موسسات در بین رشته ها کار می کنند. فعالیتهایی که این افراد در ارتباط با آن کار می کنند شامل: تولید، نوآوری در محصولات، ارائه خدمات، حمل و نقل و جریان اطلاعات سازمانی است. بنابراین مهندسان صنایع راه را برای تعامل تخصص های مختلف و کار گروهی فراهم می کنند و باعث می شوند کارها بطور منظم انجام شوند.

این افراد همیشه به دنبال یافتن بهترین راه برای تولید محصول و حل مسائل و مشکلات یک واحد صنعتی یا خدماتی هستند و هنگام‌ برنامه‌ریزی‌ برای‌ اداره‌ کارخانه‌ای‌ که‌ دارای‌ کارگران‌ زیاد و ماشین‌ آلات‌ بسیار است‌ به این فکر میکنند که چطور می شود بیکاری‌ ماشین‌آلات‌ را به‌ حداقل‌ رساند و از نیروی‌ انسانی‌ هم بهترین‌ استفاده‌ را کرد و باعث شد محصول‌ کارخانه‌ کمترین‌ ضایعات‌ را داشته‌ باشد.

تاریخچه مهندسی صنایع

در اوایل انقلاب صنعتی قرن 19 فکر پیدایش مهندسی صنایع به ذهن افراد رسید. همانطور که کارخانجات گسترش پیدا کردند احتیاج به مدیریت تفکر مدیریتی بیشتر احساس شد زیرا افراد تلاش می‌کردند که کیفیت محصولات را افزایش دهند. روش های تحلیل و تفسیر کارهای علمی، آزمایشات و اثبات های علمی در طراحی و ساخت ابزارآلات و ماشین ها استفاده شد و باعث شد اثرگذاری این تحولات در تفکر سازمانی مدیریت موجب شد مدیریت علمی به عنوان یک نگرش و روش حرفه ای مطرح شود.

اهمیت مهندسی صنایع

با توجه کارها و خدماتی که مهندسین صنایع انجام داده اند می توان فهمید که اهمیت این رشته چقدر زیاد است. اهمیت این رشته در حدی است که بخش اقتصادی سازمانها و موسسات تولیدی و خدمات در بازار به وجود این رشته نیاز دارند. منابع در دسترس شامل مواد، منابع انسانی، ماشین آلات (شامل تجهیزات، لوازم جانبی، امکانات مورد نیاز شامل فضا و انرژی و …)، منابع اطلاعاتی و منابع مالی می شوند. تولید و نگهداشتن این منابع هزینه های زیادی را  برای سازمان به دنبال دارد. و اگر شرکت تولیدی یا خدماتی بتواند هزینه های خود را به حداقل برساند و استفاده بهینه از منابع را در تمام ارکان سازمانی خود داشته باشد سود زیادتری خواهد داشت.

با توجه به تغییر و تحولات اقتصاد جهانی توان رقابت کردن یک شرط اساسی برای کسب موفقیت در کسب و کار است. و باید دانست که توجه به نوآوری ها و ارتقا کیفی محصولات و خدمات که با تلاش برای پیدا کردن طرح های بهبود یافته و همچنین تحول در فرآیند کسب و کار نیز بقا و رشد موسسات را در پی خواهد داشت. 

اصول فکری و دیدگاه ها در مهندسی صنایع

کار مهندسی دید فنی و ماشینی لازم دارد که باعث محدودیت دیدگاه در سایر ابعاد می شود و نمیتوان روش های مدیریتی و ارتباطات انسانی مناسب را یافت. ولی دقیقا مهندسی صنایع با داشتن دید وسیع تر ارتباط تخصص های مختلف و نهاد مدیریت سازمان را ایجاد می کند و کارهای برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت و نظارت بر امور اجرایی با هماهنگی بیشتری انجام خواهد شد. نگاه مهندسی صنایع به مسائل از زوایای مختلف است مثل توجه به خروجی و محصول سیستم، توجه به مشتری و توجه به بهره وری سازمان قابل طرح و پیگیری است که طبق اصول فکری مشابهی صورت می گیرد. اصول فکری مهندسی صنایع بر پایه عوامل زیر برقرار است:

1- خلاقیت 

کار اصلی هر مهندس صنایع ارائه دادن طرحی جهت بهبود سیستم های جاری و یا ارائه طرح جدید است که این کار نیاز به خلاقیت و نوع آوری برای ارائه طرح های نو و بدیع دارد. و اگر متوجه گستردگی مسائل باشیم میفهمیم مهندسی صنایع مثل اقیانوسی از فنون و علوم مختلف به عمق نیم متر با برخورداری از زمینه خلاقیت و ابتکار به مهندسین صنایع این اجازه را میدهد که برای حرفه کاربردی مشخص به دانش خود پر و بال بدهند و فرصتی فراهم می شود تا ایده های جدید و خلاق در زمینه های مربوطه مطرح شود.

2- تفکر فراگیر 

نگاه سیستماتیک و فراگیر از مهمترین خصوصیات مهندسی صنایع است و نامیده شدن این رشته تحت عنوان مهندسی صنایع و سیستمها بی ارتباط با این جریان نیست. زیرا این نوع نگاه موجب میشود که به مسائل از کل به جز و در تعامل اجزا با هم نگاه کنیم و یک مدل کامل از سیستم های مورد نظر تهیه و مسائل مورد نظر آن به بهترین شکل طرح و بررسی میگردد. 

3- رهبری گروه 

اگر سیستمی که طرح میشود درست اجرا نشود نتیجه نمی دهد و باید سیستم به خوبی اجرا شود. پس باید با همه ی قسمت های سیستم آشنا بود و طرز صحیح اجرا را دانست چون در این صورت است که هدایت و رهبری به درستی انجام شده است. مهندس صنایع علاوه بر طراحی، باید سیستم های پیاده سازی و اجرا را هم پایه ریزی کند. 

4- مدیریت زمان 

برای انجام هر کاری باید به ظرف زمانی و تحویل به موقع خروجی مورد نظر سیستم توجه داشت در غیر اینصورت ارزشی ندارد. بخاطر رقابت در این زمینه ها باید بدانید که زمان چقدر مهم است و مهندس صنایع با درک این موضوع تکنیک هایی را استفاده می کند که زمان اجرای اجزای کاری را در همه ی فرایندها مورد توجه و مدیریت قرار دهد.

5- ارتباط بهره وری و بهبود مستمر 

یک مهندس صنایه باید بداند که نتیجه کارش باید ارتقا و بهبود وضع موجود باشد و تکرار مکررات ارزشی ندارد و نباید درجا بزند. پس مهندس صنایع با پذیرش این موضوع که سطح دانش و مهارت ها یک موضوع نسبی همواره سعی در افزایش بهره وری و بهبود وضعیت کاری کند و امور کارایی بیشتری داشته باشند.

6- ذهن کنجکاو و یادگیری 

برای یادگیری نمی شود حد و مرز گذاشت. مهندسی صنایع برای مطالعه و پیگیری مسائل باید توجه کند که هر مورد را، منحصر به فرد بررسی کند و به  کشف واقعیت های حاکم بر اجزا و کل سیستم بپردازد. پس نباید تعصب خاص به ماهیت فنی امور داشته باشد تا ذهنیت کنجکاو برای کشف حقایق پنهان در پدیده ها تقویت شود و راه حل های خیلی بهتری ارائه شود. 

زمینه های فعالیت مهندسی صنایع

با پیشرفت علم های مختلف طبیعتا نظام های تولیدی و خدماتی هم گسترش پیدا کرده است و اداره درست این گونه واحدها نیاز به بکارگیری تکنیک های علمی و پیشرفته برای پیشبینی مدلسازی، برنامه ریزی، تأمین و تدارک، اجرا و نظارت و ارزیابی نتایج در جهت وظایف مدیریتی است. خوب است بدانید که فناوری دارای چهار جز اصلی است:

تجهیزات، امکانات تولیدی و خدماتی
مدیریت و سازمان
نیروی انسانی
دانش فنی

رشته های مهندسی مثل مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی ساختمان و غیره بیشتر به زوایای فنی صنعت توجه دارند.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل‌

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف‌ مهندسی‌ صنایع‌

ریاضی‌

معادلات‌دیفرانسیل‌

برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر

محاسبات‌ عددی‌

فیزیک‌

شیمی‌ عمومی‌

مبانی‌ مهندسی‌ برق‌

اقتصاد مهندسی‌

نقشه‌کشی‌ صنعتی‌

استاتیک‌

مقاومت‌ مصالح‌

علم‌ مواد

اقتصاد عمومی‌

اصول‌ حسابداری‌ و هزینه‌یابی‌

ارزیابی‌ کار و زمان‌

طرح‌ریزی‌ واحدهای‌ صنعتی‌

برنامه‌ریزی‌ و کنترل‌ تولید

موجودی‌ها‌

کنترل‌ پروژه‌

کنترل‌ کیفیت‌ آماری‌

تحقیق‌ در عملیات‌

روش‌های‌ تولید

تئوری‌ احتمالات‌ و کاربردهای‌ آن‌

آمار مهندسی‌

آزمایشگاه‌ اندازه‌گیری‌ دقیق‌

کارگاه‌ ماشین‌ابزار

کارگاه‌ عمومی‌ جوش‌

کارگاه‌ ریخته‌گری‌.